Κοινωνική και Συναισθηματική Ανάπτυξη (24 - 36 μηνών)

Οι σχέσεις αγάπης δίνουν στα μικρά παιδιά την αίσθηση άνεσης, ασφάλειας, αυτοπεποίθησης και ενθάρρυνσης. Διδάσκουν στα νήπια πώς να δημιουργούν φιλίες, πώς να επικοινωνούν συναισθήματα και πώς να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις.  Σύμφωνα με τον ιστότοπο Zero to Three οι δυνατές, θετικές σχέσεις επίσης βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν εμπιστοσύνη, ενσυναίσθηση, συμπόνια και την αίσθηση του σωστού και λάθους.

Τα δίχρονα παιδιά και η κοινωνική/συναισθηματική ανάπτυξη

Το χρόνο αυτό τα παιδιά ξεκινούν πραγματικά να παίζουν διαδραστικά με τους συνομήλικούς τους. Θα παρατηρήσετε επίσης μια «έκρηξη» στον αναπαραστατικό παιχνίδι, που είναι κρίσιμο στην ανάπτυξη του παιδιού. Το αναπαραστατικό παιχνίδι χτίζει τη γλώσσα, τη σκέψη και τις κοινωνικές δεξιότητες, όταν τα παιδιά αναπαριστούν ρόλους και αναπτύσσουν τις δικές τους ιδέες και ιστορίες.

Τα δίχρονα είναι επίσης ικανά να νιώσουν ενσυναίσθηση – να κατανοήσουν τα συναισθήματα των άλλων. Μπορεί να δείτε το παιδί σας να παρηγορεί ένα άλλο νήπιο που χτύπησε ή ακόμη και να κλαίει όταν βλέπει ένα άλλο παιδί που είναι αναστατωμένο. Ταυτόχρονα, τα νήπια αγαπούν να λένε «Όχι!» και δυσκολεύονται να επιλύσουν τις διαφορές τους με τους φίλους τους. Τα παιδιά, καθώς πλησιάζουν την ηλικία των 3 ετών, αναπτύσσουν πιο προχωρημένες κοινωνικές δεξιότητες, όπως το να μοιράζονται και να περιμένουν τη σειρά τους.

Τι μπορείτε να κάνετε;

Βοηθήστε το νήπιό σας να κατανοήσει τα συναισθήματά του. Τώρα που τα νήπια κατανοούν καλύτερα τον εαυτό τους ως άτομο, βιώνουν πιο περίπλοκα συναισθήματα όπως την ντροπή. Βοηθήστε το παιδί σας να κατανοήσει τα συναισθήματά του χρησιμοποιώντας λέξεις, για να περιγράψετε συναισθήματα: Νιώθεις λύπη και ζήλια που η Μαρία πήρε το μπισκότο με την πεταλούδα. Ξέρω ότι είναι δύσκολο, αλλά τώρα μπορείς να διαλέξεις το μπισκότο με το λαγουδάκι ή τη σοκολάτα. Η διδασκαλία των λέξεων για τα συναισθήματα είναι σημαντική επειδή, με τον καιρό, δίνει στα παιδιά την ικανότητα να μιλούν για τα συναισθήματά τους αντί να αντιδρούν βάσει αυτών.

  • Εξερευνήστε την ιδέα των συναισθημάτων μέσα από το παιχνίδι. Χρησιμοποιήστε κουκλοθέατρο για να δημιουργήστε μια ιστορία σχετικά με τους συνηθισμένους φόβους του παιδιού σας, όπως το να πρέπει να μοιραστεί το παιχνίδι του με ένα άλλο παιδί, να προσαρμοστεί σε ένα νέο μωρό ή να αποχωριστεί τους γονείς όταν έρχεται η babysitter. Προτείνετε στο παιδί σας να ζωγραφίσει μια λυπημένη ζωγραφιά όταν δεν έχει καλή διάθεση ή να φτιάξει θυμωμένα σχήματα από πλαστελίνη όταν είναι θυμωμένο. Διαβάστε βιβλία σχετικά με τα συναισθήματα και μιλήστε για τις εικόνες: «Ποιο παιδί φαίνεται θυμωμένο; Ποιο δείχνει φοβισμένο;»
  • Παρατηρήστε προσεκτικά. Παρακολουθήστε τι σας «λέει» το παιδί σας όταν παίζει. Για παράδειγμα, αν το νήπιό σας ντύνεται με τα ρούχα της μαμάς και αποχαιρετάει το αρκουδάκι του, μπορεί να δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει τα συναισθήματα του αποχωρισμού. Μπορείτε να βοηθήσετε παίζοντας μαζί με το παιδί και θυμίζοντάς του ότι, ενώ του αρκούδου του λείπει η μαμά, ξέρει ότι η μαμά πάντοτε επιστρέφει.
  • Βοηθήστε το παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του με τρόπους κατάλληλους για την ηλικία του. Δώστε στο παιδί αποδεκτούς τρόπους να μοιραστούν δυνατά συναισθήματα. Για παράδειγμα, τα νήπια μπορούν να σκίσουν χαρτιά, να χτυπήσουν τα πόδια τους στο πάτωμα ή να πετάξουν μια ελαφριά μπάλα όταν θυμώνουν. Βοηθήστε το μικρό σας να καταλάβει πως υπάρχουν πολλοί υγιείς και ασφαλείς τρόποι να εκφράσει τα συναισθήματά του.

Ενθαρρύνετε τις πρώτες φιλίες. Τα παιδιά χρειάζονται εξάσκηση για να μάθουν να μοιράζονται, να περιμένουν τη σειρά τους, να επιλύουν διαφωνίες και να βιώνουν τη χαρά της φιλίας. Το συντροφικό παιχνίδι βοηθάει τα παιδιά να αναπτύσσουν όλες αυτές τις σημαντικές δεξιότητες. Όταν παρουσιάζετε διασκεδαστικές επιλογές για δραστηριότητες, ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον για παιχνίδι και παρέχετε την απαιτούμενη καθοδήγηση για να βοηθήσετε τα παιδιά να μοιράζονται και να επιλύουν διαφορές, θα ανακαλύψουν την απόλαυση της πρώτης φιλίας.

  • Προσφέρετε κάποιες δραστηριότητες παιχνιδιού που δεν απαιτούν μοίρασμα. Χειροτεχνίες, μουσική (κάθε παιδί να έχει ένα όργανο), παιχνίδι με την άμμο ή το νερό είναι όλα επιλογές που κρατούν τις διαφωνίες στο ελάχιστο.
  • Ζητήστε από τα παιδιά να φανταστούν πώς η συμπεριφορά τους μπορεί να επηρεάσει τους άλλους. «Βλέπω ότι είπες στην Ελένη ότι δεν μπορεί να παίξει μαζί σου με την μπάλα. Κοίτα το πρόσωπό της τώρα. Πώς νομίζεις ότι νιώθει;»
  • Φτιάξτε ένα «βιβλίο φιλίας». Τραβήξτε φωτογραφίες από τον κάθε φίλο του παιδιού σας. Κολλήστε κάθε φωτογραφία στην κορυφή της σελίδας και μετά φτιάξτε μια λίστα με το αγαπημένο του παιχνίδι, βιβλίο, φαγητό, λούτρινο ζωάκι κλπ. Συρράψτε ή ράψτε τις σελίδες μαζί, ώστε να φτιάξετε ένα βιβλίο, το οποίο μπορείτε να το διαβάζετε στο παιδί σας, για να απολαμβάνει να ακούει για το ίδιο και τους φίλους του.
  • Βοηθήστε το παιδί σας να δει την οπτική γωνία των άλλων, το οποίο ενισχύει την ενσυναίσθηση. «Ο Γιάννης νιώθει λυπημένος γιατί ο μπαμπάς του μόλις έφυγε. Πάμε να δούμε αν θέλει να διαβάσει ένα βιβλίο μαζί μας.»

Αφήστε το παιδί σας να αποφασίσει μόνο του τι να παίξει. Αναζητήστε τρόπους να το βοηθήσετε να συνεχίσει την εξερεύνηση για δικά του ενδιαφέροντα. Για παράδειγμα, αν στο νήπιό σας αρέσουν τα τρένα, βάλτε τις καρέκλες της κουζίνα στη σειρά για να φτιάξετε ένα φανταστικό τρένο, διαβάστε βιβλία για τα τρένα και σχεδιάστε μια επίσκεψη σε έναν σταθμό τρένου, αν είναι δυνατό.

  • Σχολιάστε ή περιγράψτε ό,τι κάνει το παιδί σας. «Χρησιμοποιείς τόσα όμορφα χρώματα στη ζωγραφιά αυτή!» ή «Κάνεις πως είσαι γιατρός και περιποιείσαι το άρρωστο αυτό σκυλάκι.»
  • Εμπλακείτε στο παιχνίδι του παιδιού σας ακολουθώντας τη δική του γραμμή. Αν κάνει πως είναι σε πικ νικ, μπορείτε να βοηθήσετε προετοιμάζοντας και πακετάροντας «φαγητό» σε ένα καλάθι. Αυτό βοηθάει το παιδί σας να μάθει για την απόλαυση του διαδραστικού παιχνιδιού. Είναι επίσης μια ευκαιρία για εσάς να χτίσετε πάνω στις δραστηριότητες του παιδιού σας και να το βοηθήσετε να μάθει. Για παράδειγμα, μπορείτε να ρωτήσετε: «Ποιος καιρός είναι καλός καιρός για ένα πικ νικ;» Όταν εμπλέκεστε στο παιχνίδι του παιδιού σας, νιώθει αγαπητό, σημαντικό και ικανό.

Υποστηρίξτε τις αναπτυσσόμενες δεξιότητες του νηπίου

Τα νήπια μαθαίνουν καλύτερα όταν τους επιτρέπετε να παίζουν, να εξερευνούν και να ακολουθούν τα ενδιαφέροντά τους. Αναπτύσσουν νέες δεξιότητες όταν τους δίνετε μόλις όση βοήθεια αρκεί για να κατακτήσουν την πρόκληση χωρίς να αγανακτήσουν. Για παράδειγμα, αν δείτε ένα νήπιο 30 μηνών να προσπαθεί να χτίσει έναν πύργο από τούβλα που πέφτει συνέχεια, μπορείτε να προτείνετε να χτίσει πάνω σε σκληρό πάτωμα κι όχι στο χαλί. Μπορείτε επίσης να προτείνετε να χτίσει σε γερή βάση και να καθοδηγήσετε τα χέρια του να στοιβάζει τα τουβλάκια, όταν ο πύργος γίνει πολύ ψηλός. Αυτά είναι κάποια βήματα που μπορούν να βοηθήσουν τα νήπια να μάθουν να επιλύουν προβλήματα:

  • Δείξτε ενσυναίσθηση στην αγανάκτηση του παιδιού σας. «Δουλεύεις τόσο σκληρά για να φορέσεις τα γάντια σου! Χρειάζεται χρόνος να ξεχωρίσεις πώς μπαίνουν.»
  • Ρωτήστε το παιδί σας αν ξέρει τι προκαλεί το πρόβλημα.
  • Προσφέρετε τις παρατηρήσεις σας. Για παράδειγμα, έχει ξεχάσει να βάλει τον αντίχειρα στην αντίστοιχη θέση στο γάντι;
  • Ρωτήστε το αν έχει κάποια ιδέα για το τι χρειάζεται για να το κάνει σωστά.
  • Ρωτήστε το αν θέλει να ακούσει τις προτάσεις σας: «Τι θα έλεγες να βάλεις πρώτα τον αντίχειρα και μετά το υπόλοιπο χέρι;»
  • Δώστε του την υποστήριξη που χρειάζεται για να πετύχει. Για παράδειγμα, βοηθήστε το να τοποθετήσει τα δάχτυλά του με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπαίνουν εύκολα στο γάντι.
  • Επαινέστε τη διαδικασία, όχι μόνο το αποτέλεσμα: «Πραγματικά προσπαθείς να βρεις τη λύση και επιμένεις. Αυτό είναι υπέροχο!» Αυτό βοηθάει τα παιδιά να μάθουν την επιμονή και μαθαίνουν πως η σκληρή προσπάθεια είναι εξίσου σημαντική με την επιτυχία.

Βοηθήστε το παιδί σας να επιλύει διαφωνίες με ένα υγιή, κατάλληλο τρόπο

Σε αυτήν την ηλικία είναι τυπικό για τα νήπια να δυσκολεύονται να μοιραστούν, να περιμένουν τη σειρά τους και να ακολουθούν κανόνες. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν έχουν κατακτήσει τον αυτοέλεγχο. Τους βοηθάτε να μάθουν αυτές τις σημαντικές νέες δεξιότητες, όταν με ηρεμία τους δείχνετε βήμα βήμα τη διαδικασία επίλυσης μιας διαφωνίας. Πιθανώς να χρειαστείτε να επαναλάβετε τα βήματα αυτά πολλές, πολλές φορές πριν μπορέσει να τα κάνει μόνο του.

  • Κρατήστε το απλό. Εξηγήστε τι συνέβη με όσο λιγότερες λέξεις γίνεται. Μιλήστε με ήρεμη και όχι θυμωμένη φωνή.
  • Ανακεφαλαιώστε τι συνέβη, για να βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας καταλαβαίνει: «Έσπρωξες τον Γιώργο γιατί ήθελες να πάρεις πίσω τη σκούπα.»
  • Επισημάνετε τις συνέπειες της συμπεριφοράς του παιδιού σας: «Αφού τον έσπρωξες, ο Γιώργος άρχισε να κλαίει. Πόνεσε. Ένιωσε λυπημένος και θυμωμένος.»
  • Σκεφτείτε μαζί καλύτερες επιλογές συμπεριφοράς που το παιδί σας θα μπορούσε να διαλέξει την επόμενη φορά. Τα παιδιά που πλησιάζουν τα 3 ίσως να μπορέσουν να προσφέρουν κάποιες δικές τους ιδέες. Τα μικρότερα θα χρειαστούν προτάσεις, όπως το να χρησιμοποιήσουν τις λέξεις τους ή να ζητήσουν βοήθεια από έναν ενήλικα. Τα περισσότερα νήπια θα χρειαστούν βοήθεια για να εφαρμόσουν τις στρατηγικές αυτές.

Χρησιμοποιήστε τη γλώσσα για να περιγράψετε συναισθήματα και εμπειρίες

Ενώ συχνά ακούτε ενήλικες να ζητούν από τα νήπια να «χρησιμοποιούν τις λέξεις τους», τα νήπια συχνά δεν έχουν στο λεξιλόγιό τους τις απαραίτητες λέξεις για να το κάνουν. Βοηθώντας το παιδί σας να ονομάσει τα συναισθήματα και να εξασκηθεί στη διαχείριση των συναισθημάτων του, μαθαίνει με τον καιρό πώς να το κάνει μόνο του.

  • Βάλτε τα συναισθήματα του παιδιού σας σε λέξεις. «Όταν ο αδερφός σου πήρε το πινέλο σου, ένιωσες θυμωμένος.» Μοιραστείτε επίσης τα δικά σας συναισθήματα: «Έχω νευριάσει τόσο πολύ που δεν μπορώ να βρω τα κλειδιά μου!»
  • Διαβάστε βιβλία για τα συναισθήματα.

Εξηγήστε τους λόγους που υπάρχουν όρια και αιτήματα

Καθώς τα νήπια πλησιάζουν την ηλικία των τριών, τα περισσότερα χρησιμοποιούν και κατανοούν τη γλώσσα αρκετά καλά ώστε να χειρίζονται απλές εξηγήσεις. Τονίστε πώς οι κανόνες ωφελούν το παιδί σας: «Όταν με βοηθάς βάζοντας το πιάτο σου στον νεροχύτη, τελειώνω το συμμάζεμα πιο γρήγορα και μετά έχουμε χρόνο να διαβάσουμε μια επιπλέον ιστορία.» «Όταν μοιράζεσαι τα παιχνίδια σου, σημαίνει πως όλοι έχουν την ευκαιρία να παίξουν.»

  • Μιλήστε για τους κανόνες και τα όρια με λέξεις που το παιδί σας μπορεί να κατανοήσει. «Δεν μπορείς να χτυπήσεις κάποιον. Τα χτυπήματα πονάνε. «Όταν θυμώνει, μπορείς να πηδήξεις πάνω κάτω ή να χτυπήσεις τα πόδια του στο πάτωμα ή να έρθεις να με βρεις για μια αγκαλιά.»
  • Δείξτε στο παιδί σας τα οφέλη που απορρέουν από τη συνεργασία. Οι φυσικές συνέπειες βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν το αίτιο και αιτιατό σχετικά με έναν κανόνα, ένα αίτημα ή όριο. Για παράδειγμα, όταν το νήπιο πετάξει το αυτοκίνητό του, η φυσική συνέπεια είναι να μην το έχει για κάποιο χρονικό διάστημα. Αλλά οι φυσικές συνέπειες μπορούν να είναι και θετικές. Θυμίστε στο παιδί σας «αν συνεργαστείς καθώς φοράς το μπουφάν σου, θα έχουμε περισσότερο χρόνο στο πάρκο.» Στρατηγικές όπως αυτή βοηθούν το παιδί να μάθει τους κανόνες και να κάνει καλές επιλογές με τον καιρό.

 

 

Διαβάστε όλο το άρθρο εδώ

https://www.zerotothree.org/resources/241-24-36-months-social-emotional-development