Όταν το παιδί παρεκτρέπεται

Ποια συμπεριφορά συνιστά παρεκτροπή συμπεριφοράς;

Συχνά λέμε ότι ένα παιδί συμπεριφέρεται άσχημα ή «παρεκτρέπεται», όταν επιδεικνύει ασυγκράτητη και απρεπή συμπεριφορά. Η συμπεριφορά αυτή συνήθως πηγάζει από καταπιεσμένα ή απωθημένα συναισθήματα. Η παρεκτροπή μειώνει το στρες αυτό. Συχνά πρόκειται για μια προσπάθεια του παιδιού να δείξει συναισθήματα που αλλιώς θα έμεναν κρυμμένα. Η παρεκτροπή μπορεί να αφορά τσακωμούς, εκρήξεις θυμού ή κλοπές. Σε σοβαρές περιπτώσεις, σχετίζεται με αντικοινωνική συμπεριφορά και άλλες διαταραχές προσωπικότητας σε εφήβους και νεότερα παιδιά.

Τι προκαλεί τις παρεκτροπές συμπεριφοράς;

Οι ψυχολογικοί παράγοντες που τροφοδοτούν τις παρεκτροπές συμπεριφοράς συχνά είναι περίπλοκοι. Κοινά θέματα που προκαλούν τις παρεκτροπές συμπεριλαμβάνουν:

  • Θέματα προσοχής: Τα παιδιά συχνά αποζητούν την προσοχή των γονιών τους, των συνομηλίκων τους ή άλλων προσώπων εξουσίας. Αν δεν αποσπάσουν τη θετική προσοχή που επιθυμούν, θα παρεκτραπούν για να τραβήξουν την αρνητική προσοχή.
  • Επιθυμία για εξουσία: Τα παιδιά συχνά νιώθουν ανίσχυρα. Συνήθως δεν μπορούν να ελέγξουν τις καταστάσεις και το περιβάλλον γύρω τους. Έτσι, παρεκτρέπονται, επειδή τους επιτρέπει να νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο των πράξεών τους.
  • Θέματα αυτοεκτίμησης: Τα παιδιά που πιστεύουν ότι δεν είναι ικανά να ολοκληρώσουν μια εργασία που τους έχει ανατεθεί κι, έτσι, παρεκτρέπονται, για να αποσπάσουν την προσοχή του γονιού τους.
  • Διαταραχές προσωπικότητας: Οι διαταραχές προσωπικότητας που οδηγούν σε παρεκτροπές συμπεριφοράς είναι πιο συχνές σε ενήλικες και μεγαλύτερους εφήβους. Περιλαμβάνουν την Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας, Οριακή (Μεταιχμιακή) Διαταραχή Προσωπικότητας, Οιστριονική (Δραματική) Διαταραχή Προσωπικότητας και Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας. Στα παιδιά, η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) μπορεί να σχετίζεται με την παρεκτροπή συμπεριφοράς.

Ποια είναι τα συμπτώματα της παρεκτροπής συμπεριφοράς;

Υπάρχει πλήθος κοινών σημείων συναγερμού ότι ένα παιδί επιδεικνύει παρεκτροπή συμπεριφοράς. Αν αυτά τα σημεία διαρκούν περισσότερο από έξι μήνες ή σταδιακά γίνονται ανάρμοστα, θεμιτό είναι να συμβουλευτείτε έναν γιατρό. Σύμφωνα με το την Εθνική Βιβλιοθήκη Ιατρικής των Η.Π.Α., προειδοποιητικά σημεία από παιδιά μπορεί να περιλαμβάνουν τις ακόλουθες συμπεριφορές:

  • καταστροφή ή βανδαλισμός περιουσίας
  • τραυματισμός ή απειλή άλλων ανθρώπων ή ζώων
  • αυτοτραυματισμοί
  • ψεύδη
  • κλοπές
  • κοπάνες ή χαμηλές σχολικές επιδόσεις
  • πρώιμη σεξουαλική δραστηριότητα
  • συνεχής θυμός και εξέγερση κατά των προσώπων εξουσίας.

Η απόφαση να απευθυνθείτε σε γιατρό για την παρεκτροπή της συμπεριφοράς του παιδιού σας πρέπει να βασίζεται σε προσωπικές σας παρατηρήσεις. Αν πιστεύετε ότι τα συμπτώματα είναι μη διαχειρίσιμα ή χειροτερεύουν, τότε πρέπει να συμβουλευτείτε έναν γιατρό.

Πρέπει επίσης να μιλήσετε στον γιατρό σας, αν πιστεύετε ότι η συμπεριφορά του παιδιού σας έχει μακροχρόνιες αρνητικές επιπτώσεις στην οικογένειά σας ή στην ανάπτυξη του παιδιού. Οι παρεκτροπές συμπεριφοράς μπορούν να προκαλέσουν διαμάχες και αναταραχές στην οικογένεια. Αν νιώθετε καταβεβλημένοι και αναστατωμένοι από τη συμπεριφορά του παιδιού σας, πρέπει να αναλογιστείτε το ενδεχόμενο να μιλήσετε με παιδοψυχολόγο.

Πώς αντιμετωπίζεται η παρεκτροπή συμπεριφοράς;

Ένα παιδί σπάνια θα χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή για να αντιμετωπίσει τις παρεκτροπές της συμπεριφοράς του. Τα φάρμακα μπορεί να κάνουν το παιδί σας πιο πράο και λιγότερο πιθανό να έχει ξεσπάσματα. Ωστόσο, δεν αντιμετωπίζουν την υποβόσκουσα αιτία της συμπεριφοράς.

Τις περισσότερες φορές, η καλύτερη επιλογή για να τροποποιηθεί η απρεπής συμπεριφορά του παιδιού είναι να ενθαρρύνετε την καλύτερη συμπεριφορά. Κάποιες γενικές οδηγίες αντιμετώπισης της παρεκτροπής συμπεριφοράς των παιδιών είναι τα ακόλουθα:

  • Να έχετε ξεκάθαρες προσδοκίες: Θέστε ξεκάθαρες και λεπτομερείς προσδοκίες. Να είστε συνεπείς με τους κανόνες σας και τις συνέπειες παραβίασης των κανόνων αυτών. Αν παραμείνετε σταθεροί και οργανωμένοι με όσα περιμένετε από τα παιδιά σας, οι πιθανότητες να παρεκτραπεί η συμπεριφορά τους μειώνονται.
  • Να είστε θετικοί: Η θετική γονεϊκή προσέγγιση εστιάζει στην επιβράβευση των παιδιών, όταν συμπεριφέρονται σωστά. Οι επιβραβεύσεις μπορεί να είναι τόσο απλές όσο επιπλέον προσοχή, έπαινος ή ακόμη και μια μικρή ανταμοιβή. Αυτό θα ενισχύσει την αποδεκτή συμπεριφορά του παιδιού σας. Πρέπει να αποφεύγετε να δίνετε προσοχή στις παρεκτροπές των παιδιών σας. Αυτό το μόνο που θα διδάξει το παιδί σας είναι πως, αν θέλει την προσοχή σας, πρέπει να συμπεριφερθεί άσχημα.
  • Να παραμείνετε ψύχραιμοι: Πάρτε όσο χρόνο χρειάζεστε για να αναγνωρίσετε και να μειώσετε το δικό σας στρες και αυτό θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τις προκλήσεις. Αν είστε ήρεμοι, ακόμη και όταν η συμπεριφορά του παιδιού σας παρεκτρέπεται, θα μπορέσετε να αντιδράσετε ορθότερα στη συμπεριφορά του.
  • Να μην το παίρνετε προσωπικά: Μην προσωποποιείτε τις πράξεις του παιδιού σας. Τις περισσότερες φορές, οι πράξεις του παιδιού σας δεν είναι ευθεία επίθεση προς εσάς. Το παιδί σας απλώς χρησιμοποιεί τη συμπεριφορά του, μερικές φορές υποσυνείδητα, για να διαχειριστεί ένα ευαίσθητο θέμα. Αν συναισθηματικά πληγώνεστε από τις πράξεις του παιδιού σας, μπορεί να είστε πολύ αναστατωμένοι για να ανακαλύψετε την πραγματική αιτία της συμπεριφοράς.

 

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ:

https://www.healthline.com/health/acting-out#treatment