ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ

Κυριακή Πουλάκη – Ευταξιοπούλου, M.Ed Ψυχοπαιδαγωγός

Μερικά παιδιά εκδηλώνουν από νωρίς κάποια σημάδια ενδεικτικά ότι θα παρουσιάσουν δυσκολίες στη μάθηση. Σύμφωνα με πολλές επιστημονικές έρευνες, είναι σημαντικό  να εντοπίσουμε αυτά τα παιδιά πριν την έναρξη της φοίτησής τους στο δημοτικό. Αν αυτές οι δυσκολίες ανιχνευθούν εγκαίρως και αντιμετωπισθούν, τότε το παιδί θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου με επιτυχία.

Εάν το παιδί σας παρουσιάζει οποιαδήποτε από τις παρακάτω αδυναμίες, τότε  θα ήταν καλό να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό παιδαγωγό, για να γίνει εκτίμηση σχολικής ετοιμότητας. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί κάποια ανωριμότητα,  είναι σημαντικό το παιδί να βοηθηθεί άμεσα. Ο ειδικός παιδαγωγός θα χαράξει ένα πρόγραμμα θεραπευτικής παρέμβασης, προσαρμοσμένο στις ανάγκες του παιδιού  με στόχο να το βοηθήσει ν' αντιμετωπίσει τις αδυναμίες του και ν' ανταποκριθεί με επιτυχία στις απαιτήσεις του σχολείου. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση πιθανών δυσκολιών (πριν την ένταξή του στο σχολικό περιβάλλον) αποτελεί εγγύηση για την επιτυχή μετάβασή του από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο. Παράλληλα, συντελεί στην αποφυγή των ψυχολογικών προβλημάτων που μπορεί να προκαλέσει η καθημερινή αποτυχία και απόρριψη που θα βίωναν αυτά τα παιδιά στο σχολείο και στο σπίτι.

Υπάρχουν πολλά στοιχεία τα οποία μπορούν να μας βοηθήσουν να εντοπίσουμε αυτά τα παιδιά από το νηπιαγωγείο ακόμη. Στο σημείο αυτό αναφέρονται ενδεικτικά κάποιες δυσκολίες που μπορεί να εμφανίσει ένα παιδί. Βέβαια δεν είναι απαραίτητο  να παρουσιάσει όλες αυτές τις αδυναμίες για να θεωρήσουμε ότι ανήκει στην ομάδα “υψηλού κινδύνου”.

ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
  • Αντιστρέφουν συλλαβές  (π.χ.: λένε Παθαναϊκός αντί για Παναθηναϊκός).
  • Μπερδεύουν γράμματα που συγγενεύουν ηχητικά (π.χ.: λένε ψαλίβι αντί για ψαλίδι)
  • Συγχέουν λέξεις που μοιάζουν ηχητικά (π.χ.: γεμίσει / γεννήσει, λάδι / λάθη).
  • Εχουν περιορισμένο λεξιλόγιο και κάνουν  γραμματικά και συντακτικά λάθη.
  • Δυσκολεύονται να αποστηθίσουν τραγουδάκια.
  • Αδυνατούν να διηγηθούν κάτι που τους συνέβει ή να αφηγηθούν μια ιστορία παραθέτοντας τα γεγονότα στη σωστή χρονική αλληλουχία.
  • Οι προτάσεις τους δεν είναι ολοκληρωμένες νοηματικά.
  • Δυσκολεύονται να ονομάσουν αντικείμενα που βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον τους με την ανάλογη ονομασία τους (π.χ.: “κλειδί” με την εικόνα ενός κλειδιού) με αποτέλεσμα να κάνουν παύσεις, ψάχνοντας να βρουν τη σωστή λέξη, καθώς μιλάνε ή να καταφεύγουν σε χειρονομίες προκειμένου να επικοινωνήσουν με το συνομιλητή τους.

ΟΠΤΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ
  • Δυσκολεύονται  να σχεδιάσουν ορισμένα σχήματα (π.χ.: ρόμβος).
  • Κρατούν αδέξια το μολύβι.
  • Δεν χειρίζονται σωστά το ψαλίδι.
  • Δυσκολεύονται να χρωματίσουν εντός πλαισίου.
  • Δεν ξέρουν να γράψουν το όνομά τους ή το γράφουν λάθος.
  • Συγχέουν γράμματα  που μοιάζουν οπτικά (π.χ.: φ/θ, γ/χ).
  • Αδυνατούν να κουμπώσουν τα κουμπιά ή το φερμουάρ τους.
  • Δυσκολεύονται με παιχνίδια, όπως τα LEGO.
  • Αδυνατούν να κάνουν ποδήλατο ή να ασχοληθούν με αθλήματα που έχουν σχέση με τη  μπάλα.

ΠΡΟΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
  • Αδυνατούν να ξεχωρίσουν και να συγκρίνουν ποσότητες.
  • Μπερδεύονται στην αρίθμηση ένα προς ένα.

ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ
  • Αδυνατούν να εντοπίσουν ομοιότητες ή διαφορές ανάμεσα σε δύο εικόνες ή σχήματα.

ΜΝΗΜΗ
  • Ξεχνούν τις οδηγίες που δίνει η δασκάλα σχετικά με τις ασχολίες τους μέσα στην τάξη ή τι πρέπει να ετοιμάσουν για την επόμενη μέρα.
  • Ξεχνούν τα πράγματά τους στο σχολείο.

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ
  • Αφαιρούνται και αδυνατούν να μείνουν συγκεντρωμένα σε μια δραστηριότητα.

ΧΩΡΟΧΡΟΝΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ
  • Μπερδεύονται με την κατεύθυνση (αριστερά/δεξιά, πάνω/κάτω) και με την τοποθέτησή τους μέσα στο χώρο.
  • Δυσκολεύονται να επαναλάβουν με τη σωστή σειρά τις μέρες της εβδομάδας, τις εποχές και αργότερα τους μήνες.
  • Δυσκολεύονται στη σωστή χρήση χρονικών επιρρημάτων  (π.χ.: πριν, τώρα, μετά, χθες, αύριο).
  • Υστερούν στην κατανόηση χωρικών εννοιών (μπροστά/πίσω, πάνω από/πάνω στο, ανάμεσα/απέναντι).

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
  • Δυσκολεύονται να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν σχέση με τους συνομίληκούς τους.
  • Αδυνατούν να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν μη λεκτικές πληροφορίες που μας βοηθούν να αναλύσουμε τη συναισθηματική κατάσταση του συνομιλητή μας.
  • Παρουσιάζουν κοινωνική ανωριμότητα σε σχέση με τους συνομίληκούς τους.

Γιατί Θεωρείται Απαραίτητη η Πρώιμη Εκπαίδευση;

Ορισμένοι γονείς δεν γνωρίζουν πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, ενώ άλλοι χάνουν χρόνο, γιατί ελπίζουν ότι αυτές οι δυσκολίες του παιδιού τους θα εξαφανισθούν  - ως δια μαγείας - καθώς αυτό μεγαλώνει και ωριμάζει.  Δεν συνειδητοποιούν, για παράδειγμα,  ότι:
  • Η αδιαφορία ενός παιδιού για τη λεκτική επικοινωνία προμηνύει πιθανή αδιαφορία και για το γραπτό λόγο (διάβασμα, γραφή, μαθηματικά).
  • Οι αντιστροφές συλλαβών στον προφορικό λόγο μας προδιαθέτουν ότι ενδεχομένως θα κάνουν κάτι αντίστοιχο στη γραφή και στην ανάγνωση.  
  • Η δυσκολία  να θυμούνται μια ιστορία που άκουσαν ή να συγκρατήσουν κάποιες πληροφορίες σημαίνει πώς θα ξεχνούν πληροφορίες, οδηγίες ή τις επεξηγήσεις του δασκάλου, ενώ μελλοντικά το διάβασμα θα τους αφήνει αδιάφορους ή θα τους δυσκολεύει.
  • Η αδυναμία να οργανώσουν σωστά το λόγο τους και να μας δώσουν μόνο όσες πληροφορίες έχουν σχέση με την ιστορία που μας αφηγούνται αποτελεί ένδειξη ότι η σκέψη τους είναι μάλλον συγκεχυμένη.
  • Η κοινωνική αδεξιότητα μας προϊδεάζει ότι ίσως θα δυσκολεύονται σε ομαδικές εργασίες.

Αν αυτές οι δυσκολίες δεν αντιμετωπισθούν έγκαιρα, τότε θα έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος και θα είναι δύσκολο να αποφευχθεί η σχολική αποτυχία. Επομένως, όσο πιο έγκαιρα εντοπισθεί το πρόβλημα και αντιμετωπισθεί, τόσο πιο γρήγορα θα μάθει το παιδί ν' αναπτύσσει τεχνικές για να καλλιεργήσει τις δεξιότητές του και θα ενισχυθεί η αυτοπεποίθησή του. Αυτό το στοιχείο είναι απαραίτητο για να έχει αργότερα το κουράγιο να αγωνιστεί, για να πετύχει τους στόχους του.