Όταν η ΔΕΠΥ και το άγχος συμβαίνουν μαζί

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) και το άγχος είναι μοναδικές παθήσεις με διακριτά συμπτώματα. Ωστόσο, είναι συχνό να υφίστανται ταυτόχρονα σε ένα άτομο. Δεν είναι σπάνιο για τα άτομα με ΔΕΠΥ να έχουν επίσης συμπτώματα άγχους. Στην πραγματικότητα, σχεδόν οι μισοί ενήλικες με ΔΕΠΥ έχουν επίσης αγχώδη διαταραχή.

Οι παθήσεις έχουν κάποια παρόμοια συμπτώματα, το οποίο μπορεί να δυσχεραίνει τη διάκρισή τους. Αυτό επίσης μπορεί να περιπλέξει τις διαγνώσεις και τα θεραπευτικά πλάνα. Υπάρχει ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στη ΔΕΠΥ και το άγχος, αλλά με το σωστό πλάνο διαχείρισης, μπορείτε να δημιουργήσετε μια στρατηγική που να αντιμετωπίζει το ένα ή και τα δύο.

Ποια είναι η σύνδεση μεταξύ ΔΕΠΥ και άγχους;

Κάποια από τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της ΔΕΠΥ, όπως η δυσκολία συγκέντρωσης και η αδυναμία να παραμείνει ακίνητος, μπορούν να διαταράσσουν την καθημερινή ζωή και να εμποδίζουν το άτομο να ολοκληρώσει κάποια εργασία ή να φέρει εις πέρας τις υποχρεώσεις του.

«Το να έχεις ΔΕΠΥ κάνει την καθημερινή ζωή αγχωτική» δηλώνει ο William Roberts, κοινωνικός λειτουργός, ο οποίος διευθύνει ένα γραφείο που εστιάζει αποκλειστικά στη ΔΕΠΥ. «Επειδή η ΔΕΠΥ είναι μια πάθηση εκτελεστικών λειτουργιών, τα άτομα με ΔΕΠΥ βιώνουν χρόνια προβλήματα μνήμης και οργάνωσης. Αυτό αφήνει το μυαλό κάποιου με ΔΕΠΥ σε συνεχή αναζήτηση: Πού το άφησα αυτό; Πότε ήταν το ραντεβού;» Από το σημείο αυτό, η πίεση μπορεί να αυξηθεί και να αναπτύσσεται άγχος.

Άλλοι λόγοι για τους οποίους η ΔΕΠΥ και το άγχος μπορούν να συνυπάρχουν είναι:

  • Φαρμακευτική αγωγή: Για τη ΔΕΠΥ συχνά χορηγείται φαρμακευτική αγωγή, όπως το Ritalin, που μπορεί να έχει μια διεγερτική επίδραση,. Αυτό μπορεί να συνεισφέρει στην εμφάνιση συμπτωμάτων άγχους ή να τα προκαλέσει. Για παράδειγμα, μια από τις πιο κοινές παρενέργειες του Adderall, ενός φαρμάκου που χρησιμοποιείται συχνά για την αντιμετώπιση του ADHD, είναι το άγχος.
  • Γενετική: Έρευνες δείχνουν ότι γονίδια μπορούν να εξηγήσουν τη σύνδεση ανάμεσα στη ΔΕΠΥ και το άγχος, όπως και ανάμεσα στη ΔΕΠΥ και την κατάθλιψη.
  • Τραύμα: Υπολογίζεται ότι το 12% ως 37% των ενηλίκων με ΔΕΠΥ θα έχουν διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Κάποιοι άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης ΔΕΠΥ είναι περιβαλλοντικοί παράγοντες και ο πρόωρος τοκετός. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν επίσης να είναι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης άγχους.

Η ΔΕΠΥ επιδεινώνει το άγχος;

Γνωρίζοντας ότι υπάρχει ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στη ΔΕΠΥ και το άγχος, τίθεται το ερώτημα «Η ΔΕΠΥ επιδεινώνει το άγχος ή το άγχος επιδεινώνει τη ΔΕΠΥ;» Μονολεκτικά: πιθανόν. Η δυσκολία στη συγκέντρωση, η συνεχόμενη κίνηση, η αίσθηση ότι κατακλύζεται από ερεθίσματα κάποιος, τα οποία είναι όλα κοινά χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ, μπορεί να φαίνονται ότι εντείνονται, όταν παράλληλα κάποιος βιώνει άγχος. Είναι επίσης κοινό η μια πάθηση να ερεθίζει την άλλη.

«Η ΔΕΠΥ μπορεί να κάνει πράγματα, όπως σημαντικές αποφάσεις και δύσκολες συζητήσεις, ακόμα πιο δύσκολα» υποστηρίζει η Charna Cassel, θεραπεύτρια οικογένειας και γάμου καθώς και θεραπεύτρια τραύματος. «Όταν κάτι μας δυσκολεύει ή μας κατακλύζει, μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο άγχος.» Η Cassellεπίσης σημειώνει ότι η τελειομανία είναι ένα χαρακτηριστικό του άγχους που συχνά παραγνωρίζεται. «Συνεπώς, αν η ΔΕΠΥ κάποιου τον εμποδίζει να φτάσει τα στάνταρ που έχει θέσει, μπορεί να βιώνει ακόμα περισσότερο άγχος.»

Για τα άτομα με ΔΕΠΥ και άγχος, ο Robinson σημειώνει ότι η δυνατότητα τα συμπτώματα του άγχους να είναι πιο βαριά είναι εξαιρετικά πιθανή. «Η ΔΕΠΥ είναι επίσης μια πάθηση συναισθηματικής ρύθμισης, καθώς το εκτελεστικό, λειτουργικό τμήμα του εγκεφάλου είναι υπεύθυνο για τη συναισθηματική ρύθμιση.» Αυτό μπορεί να κάνει τα συμπτώματα του άγχους πιο έντονα και την απαλλαγή μας από αυτά δυσκολότερη.

Πώς μπορούμε να διαχωρίσουμε το άγχος από τη ΔΕΠΥ;

Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ και του άγχους συχνά αλληλοκαλύπτονται.  Κάποια από τα κοινά συμπτώματα μπορεί να είναι:

  • δυσκολία συγκέντρωσης
  • δυσκολία στην ολοκλήρωση εργασιών και στην τήρηση προθεσμιών
  • ανησυχία
  • απόσπαση προσοχής
  • αϋπνία

Δεδομένων των ομοιοτήτων τους, μπορεί να είναι δύσκολη η διαφοροποίηση ανάμεσα στα δυο. Αλλά είναι σημαντικό να έχουμε τα ακόλουθα κατά νου ότι το άγχος χαρακτηρίζεται κυρίως από νευρικότητα, φόβο και ανησυχία, ενώ η ΔΕΠΥ κυρίως ορίζεται από έλλειψη προσοχής, παρορμητικότητα και υπερκινητικότητα.

Μπορούμε επίσης να διακρίνουμε τη ΔΕΠΥ από το άγχος, αν αναγνωρίσουμε τη χρονική στιγμή κατά την οποία άρχισαν τα συμπτώματα. Η ΔΕΠΥ γενικά εμφανίζεται κατά την παιδική ηλικία και μπορεί να συνεχίσει την παρουσία της κατά την εφηβεία και την ενήλικη ζωή. Από την άλλη, το άγχος συνήθως παρουσιάζεται στην εφηβεία ή την ενήλικη ζωή.

«Μια σημαντική ερώτηση που πρέπει να θέσουμε, όταν προσπαθούμε να βρούμε τη ρίζα των συμπτωμάτων είναι αν το άγχος προκαλεί τη δυσκολία στη συγκέντρωση ή είναι η ανικανότητα συγκέντρωσης που προκαλεί το άγχος;» υποστηρίζει η Dr.Sasha Hamdani, MD, ψυχίατρος και ειδικευμένη στη ΔΕΠΥ. Οι ειδικοί θα μπορέσουν να βοηθήσουν στο διαχωρισμό και τη σωστή διάγνωση των δυο παθήσεων.

Η ΔΕΠΥ και το άγχος κατά την πανδημία COVID19

Η πανδημία οδήγησε σε μια έξαρση του άγχους. Σε ό,τι αφορά την επίδραση της πανδημίας στα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, μια έρευνα έδειξε ότι, ενώ η πανδημία δεν αυξάνει απαραίτητα τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, αυξάνει λίγο τα επίπεδα στρες στους ενήλικες με ΔΕΠΥ. Οι ειδικοί, ωστόσο, τονίζουν ότι οι αλλαγές στις καθημερινές ρουτίνες κατά την πανδημία οδήγησε σε έξαρση των συμπτωμάτων και των δυο παθήσεων.

«Η πανδημία έχει τονίσει τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ όσο και του άγχους, καθώς οι ενήλικες και τα παιδιά με τις δυο αυτές παθήσεις χρειάζεται να διαχειριστούν τα θολά όρια ανάμεσα στην εργασία, το σχολείο και το σπίτι» δηλώνει ο Roberts.

Η Dr.Hamadi συμφωνεί ότι ο συνδυασμός αυξημένων απαιτήσεων στο σπίτι, κοινωνικής απομόνωσης και γενικά αβεβαιότητας έχουν δυσκολέψει τα περισσότερα άτομα με άγχος και ΔΕΠΥ. «Με αυτήν την αυξημένη ένταση, τα άτομα με ΔΕΠΥ δυσκολεύτηκαν με την οργάνωση και την διαχείριση. Αυτό μπορεί να τους ωθήσει ακόμα περισσότερο προς τα πίσω και να τους αφήσει ακόμα περισσότερο χαμένους στο αίσθημα ότι κατακλύζονται από παντού.»

Οπότε, τώρα τι;

Η ΔΕΠΥ και το άγχος είναι ξεχωριστές παθήσεις, η κάθε μια με τα δικά της χαρακτηριστικά. Αλλά ταυτόχρονα, μπορεί να πηγαίνουν χέρι χέρι. Τα καλά νέα είναι ότι και οι δυο είναι εξαιρετικά διαχειρίσιμες. Πρέπει να απευθυνθούμε σε κάποιον επαγγελματία υγείας για να διαχωρίσει τις παθήσεις αλλά και να δημιουργήσει ένα πλάνο διαχείρισης που ταιριάζει στο άτομο και τον τρόπο ζωής του.

 

Πηγή:

When ADHD and Anxiety Occur Together I Psych Central